Publicatiedatum: 8 november 2020
Auteur: Bashar Razoki, AIOS Dermatologie

• Het basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker: 1 op de 5 Nederlanders ontwikkelt ooit een BCC gedurende zijn/haar leven.
• Het klinisch beeld kenmerkt zich door een glanzende tot glazige erythemateuze papel of macula met bij dermatoscopie de typische arborizerende (vertakkende) vaatjes zichtbaar.
• Er worden vier varianten onderscheiden: het nodulair (solide), superficieel (oppervlakkig), sprieterig en micronodulair BCC.
• De behandeling is doorgaans middels excisie (conventioneel dan wel Mohs), maar bij het superficieel BCC is het ook mogelijk non-invasief te behandelen middels topicale chemotherapie (bv. imiquimodcrème, Aldara®) of photodynamische therapie (PDT).

Het basaalcelcarcinoom (BCC), ook wel basocellulair carcinoom, Het BCC is de meest voorkomende vorm van huidkanker. De incidentie neemt ieder jaar toe, mede vanwege de toenemende vergrijzing. UV-expositie is de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: huidtypes I en II, genetische predispositie en immuungecompromitteerde patiënten. 1 op de 5 Kaukasische patiënten ontwikkeld ooit een BCC in zijn/haar leven.

Het BCC is een carcinoom uitgaande van de keratinocyt (cel van de epidermis). Episodische UV-blootstelling lijkt een belangrijkere rol te spelen dan cumulatieve UV-blootstelling (in tegenstelling tot het cutane plaveiselcelcarcinoom waarbij cumulatieve blootstelling juist belangrijk is).

Er worden pathologisch 4 hoofdtypes onderscheiden: (1) het nodulair of solide BCC (betreft ca. 50% van alle BCC’s), (2) het superficieel of oppervlakkig BCC, (3) het sprieterig BCC, en (4) het micronodulair BCC.

Het basaalcelnaevussyndroom (BCNS), ook wel nevoid basal-cell nevus syndrome, is een aparte oorzaak. Dit is erfelijk autosomaal-dominant syndroom waarbij er multipele basaalcelcarcinomen ontstaan, vaak al voor het 20e levensjaar. 

Het BCC groeit langzaam, slechts enkele millimeters per jaar. Patiënten omschrijven het daarom vaak als een bultje of puistje dat maar niet vanzelf verdwijnt. Meestal is het asymptomatisch, maar het kan ook irriteren of spontaan bloeden. Het komt vooral voor op de aan zon blootgestelde huid. Metastases zijn uiterst zeldzaam.

Het typische beeld van een basaalcelcarcinoom zie je in de onderstaande figuur. In de figuur zie je een erythemateuze papel met het kenmerkend glanzend en glazig aspect. Als je goed kijkt zie je ook teleangiëctastieën.

Bron: huidziekten.nl

De meest effectieve en meest toegepaste behandeling is chirurgische excisie. Bij een sprieterige groeiwijze wordt een marge van 5 mm aangehouden, bij alle overige varianten een marge van 3 mm. Basaalcelcarcinomen in het gelaat kunnen in aanmerking komen voor Mohs-chirurgie, daarbij wordt zo veel mogelijk gezonde huid gespaard en kan vaak een kleinere marge gehandhaafd worden.

Bij superficiële basaalcelcarcinomen bestaat naast excisie ook nog de mogelijkheid om non-invasief te behandelen middels topicale chemotherapie (imiquimodcrème of 5-fluorouracilcrème) of photodynamische therapie. Het grote voordeel is dat deze behandelmodaliteiten non-invasief zijn.