Aneurysma aorta abdominalis (AAA)

Aneurysma aorta abdominalis (AAA)

Terug naar overzicht
Terug naar overzicht

Publicatiedatum: 28 december 2020
Auteur: Begum Sert, vierdejaars geneeskundestudent

Een aneurysma betekent letterlijk dilatatie. De normale diameter van de aorta abdominalis valt binnen een range van 2.0-3.0 cm. Men spreekt van een aneurysma indien er sprake is van:

  • Toename van originele diameter met > 50%
  • De anterieur-posterieur of transversaal gemeten diameter > 3 cm

Er zijn verschillende vormen:

  • Fusiform: dit is een spoelvormige verwijding, waarbij de vaatwand aan alle zijden verzwakt is.
  • Sacculair: dit is een focaal asymmetrische verwijding, waarbij de ruptuurkans verhoogd is.

Op basis van de anatomische locatie van het aneurysma is er ook een onderverdeling te maken:

  • Suprarenaal: de origo van het aneurysma is gelegen boven de nier arteriën
  • Pararenaal: de nier arteriën ontspringen uit het aneurysma
  • Infrarenaal: de origo van het aneurysma is gelegen onder de nier arteriën
  • Juxtarenaal: de origo van het aneurysma is ter plaatse van de nier arteriën, de nier arteriën ontspringen uit de normale aorta
  1. Prevalentie: 4-9%
  2. Incidentie neemt toe met de leeftijd
  3. Man-vrouwverhouding = 4:1

Het ontstaan van een AAA is vaak het gevolg van multipele factoren. De precieze etiologie is onbekend. De factoren die een rol lijken te spelen in de pathogenese zijn:

  • Atherosclerose
  • Inflammatoire processen
  • Protease-activiteit leidend tot afbraak van extracellulaire matrix
  • Mycotisch aneurysma (beter: infectieus aneurysma; mycotisch is hier een misnomer): Salmonella spp en syfillis
  • Bindweefselziekten zoals het Syndroom van Marfan, Loeys-Dietz en Ehlers Danlos.

Risicofactoren AAA

  • Leeftijd
  • Mannelijk geslacht
  • Genetische predispositie
  • Roken
  • Atherosclerose
    • Coronair lijden
    • Perifeer vaatlijden
  • Hypertensie
  • Hypercholesterolemie
  • Diabetes mellitus
  • Overige aneurysmata
    • Iliacaal
    • Popliteaal: 15% meer kans op AAA
    • Femoraal
  • Voorgeschiedenis van Ehlers-Danlos, Marfan, Loeys-Dietz

Risicofactoren ruptuur

  • Diameter >5.5 cm
  • Groeisnelheid > 0.5 cm/6 maanden of > 1 cm/jaar
  • Vrouwelijk geslacht
  • Roken
  • Hypertensie
  • Symptomatisch AAA

Een AAA is meestal een toevalsbevinding (62%) bij beeldvorming en is daarom ook vaak asymptomatisch. Indien er sprake is van een symptomatisch AAA (5-22% van de gevallen) kunnen volgende symptomen optreden:

  • Buikpijn, rugpijn of flankpijn
  • Ischemie onderste extremiteiten ten gevolge van embolie of thrombus
  • Liespijn

Indien de klassieke triade van acute buikpijn, hypotensie (evt. i.c.m. tachycardie of relatieve bradycardie) en een pulsatiele massa aanwezig is, moet men zeker bedacht zijn op een ruptuur.

Differentiaaldiagnose geruptureerd aneurysma

  • Maagperforatie
  • Nefrolithiasis
  • Pyelonefritis
  • Myocardinfarct
  • Longembolie
  • Gastrointestinale bloeding
  • Darmischemie
Lab
Hb, HT, leuko’s, CRP, ureum, kreatinine, eGFR, Na+, K+, serumlipiden
 
Echo-duplex abdomen
Ter bepaling van de diameter aorta; nuttig bij follow up

CT-angiografie 
Ter beoordeling van de exacte anatomie, diameter en ter bepaling behandelstrategie; nuttig bij indicatiestelling operatieve ingreep

Conservatieve behandeling

Indicaties:

  • Asymptomatisch AAA met diameter <5,5 cm bij mannen en <5,0 cm bij vrouwen, waarbij er geen sprake is van een snelle groeisnelheid (>0.5 cm/6 maanden of >1cm/jaar).
  • Geen wens tot interventie
  • Patiënten op leeftijd met uitgebreide comorbiditeiten

De behandeling bestaat uit secundaire preventie, waaronder stoppen met roken en cardiovasculair risicomanagement (Ascal en Simvastatine) met follow-up aan de hand van echo-duplex abdomen:

  • < 4 cm: echo-duplex 24 maanden
  • 4-4,5 cm: echo-duplex 12 maanden
  • 4,5-5 cm: echo-duplex 6 maanden
  • 5-5,5 cm: echo-duplex 3 maanden

Operatieve behandeling 

Indicaties:

  • Asymptomatische AAA met diameter >5,5 cm bij mannen en vrouwen >5,0 cm met snelle groei (>0.5 cm/6 maanden of >1cm/jaar).
  • Geruptureerd AAA

Mogelijkheden:

  • Secundaire preventie + :
    • Open chirurgie (aortabuis of aorta-bi-iliacale- of aorta-bifemorale prothese)
    • Gesloten procedure (EndoVascular Aneurysm Repair = EVAR)

De gesloten procedure is momenteel de voorkeursbehandeling bij patiënten met een gunstiger anatomisch- en hemodynamisch beeld. Of er voldaan wordt aan de voorwaarden voor een EVAR, wordt bepaald aan de hand van een CT-angiografie.

Voorwaarden voor EVAR:

  • Infrarenaal aneurysma
  • Aneurysmahals, d.w.z. infrarenale deel van aorta zonder aneurysmatische verwijding, moet minimale lengte van 15 mm hebben
  • Geen al te bochtig verloop aneurysmahals
  • Beperkte mate van calcificatie en thrombusvorming
  • Toegankelijke lies- en bekkenarteriën
Ruptuurkans (%/jaar) AAA:
  • Ø < 4,0 cm: 0%
  • Ø 4.0-4.9 cm: 1%
  • Ø 5,0-5,9 cm: 1-11%
  • Ø 6,0-6,9 cm: 10-22%
  • Ø 7,0-8,0 cm: 20-40%
  • Ø > 8,0 cm: >40%