Publicatiedatum: 8 november 2020
Auteur: Bashar Razoki, AIOS Dermatologie

• Dit is een rode, pijnlijke verhevenheid op de strekzijde van de onderbenen.
• Histologisch is het gebaseerd op een panniculitis (inflammatie van subcutaan vetweefsel).
• 20% van de gevallen hebben onderliggend sarcoïdose.

Erythema nodosum komt veelal voor bij patiënten van 20-30 jaar oud (dus voornamelijk jongvolwassenen, waarbij er een man-vrouwverhouding is van 1:3 (dus komt vaker bij vrouwen voor).

Bij dermatologisch onderzoek zien we vast aanvoelende, matig scherp tot onscherp begrensde, felrode tot erythematolivide subcutane nodi of noduli, meestal aan de voorzijde van de onderbenen. De nod(ul)i kunnen pijnlijk zijn en verdwijnen meestal na 3-6 weken. Koorts en artralgieën gaan vaak vooraf aan de eruptie.

Bron: huidziekten.nl

Anamnese richten op luchtweginfecties en andere tracti. Bij vrouwen graviditeit navragen. Sarcoïdose is vnl. symptoomloos in een beginstadium, daarom oriënterend lab (leukocyten, hb, BSE, eiwitspectrum, calcium/fosfaat, ALAT/ASAT. Evt. keelkweek (streptokokken).

De noduli ontstaan door perivasculaire ontsteking overgaand in lobulaire inflammatie van subcutane vet. De perivasculaire ontsteking, voornamelijk in de subcutis, wordt beschouwd als een immunologische reactie.

Hieronder zien we de verschillende oorzaken van erythema nodosum, gerangschikt naar incidentie. Het zijn grove getallen, aangezien een specifieke etiologie afhankelijk is van de regio.

• 37% idiopathisch
• 34% infectie (bovensteluchtweginfectie door streptokokken, tuberculose, en minder frequent Yersinia enterocolitica, virussen en Chlamydiae)
• 20% sarcoïdose
• Andere ziekten waar het bij voorkomt:
  • Ziekte van Crohn
  • Ziekte van Behçet (dit is de meest voorkomende oorzaak van erythema nodosum in Turkije)
  • Leukemie, lymfoom
  • Zwangerschap
  • Lepra
  • Auto-immuunziekten
• Medicatie-geluxeerd (anticonceptiepil, sulfonamiden)

De therapie bestaat uit analgetica en bedrust. Evt. niet-elastische compressieverband bij mensen die mobiel willen blijven (mede vanwege pijn). Meestal verdwijnen de klachten spontaan na 3-6 weken. Bij trage genezing of nieuwe aanvallen van erythema nodosum kan uitgebreide diagnostiek naar een uitlokkende factor worden verricht.